Mạnh Tử nói: “Bất dĩ quy củ, bất năng thành phương viên”, nghĩa là “Không có quy củ, chẳng nên vuông tròn”. Đúng vậy, mỗi một gia đình đều có những nét gia quy riêng nhưng đều hướng đến một điểm chung là “nhân nghĩa lễ chí tín”.
Ông bà nội tôi vốn là người theo Phật Giáo, bởi vậy ông bà rất hiền từ và thương người. Khi còn trẻ, ông tôi rất khéo léo, bất cứ đồ gì vào tay của ông thì đều sẽ thành một tác phẩm nghệ thuật có ích như: hộp tăm, cái chổi, cái bình… Hầu hết các vật dụng trong nhà đều là một tay ông tạo nên bởi thế căn nhà của ông tôi rất ấm cúng và đơn giản. Nhưng nét đơn giản tuyệt đẹp và yên bình. Mọi người đều thích đồ của ông tôi làm vì nó rất bền và chắc chắn, bởi vậy mọi người thường phải dặn từ trước mới có. Ông tôi biết viết chữ Nho và ông thường khấn nguyện. Thừa hưởng từ những điều ấy, bố tôi cũng rất hiền lành mặc dù ông không tu phật.
Bố mẹ tôi không phải là người học cao, cũng không phải giàu có để có thể bảo ban chúng tôi dễ dàng, nhưng họ lại có một cách dạy mà đối với tôi thực sự đặc biệt. Bố tôi rất thích những bức tranh truyền thống như tứ quý, vinh quy bái tổ… ông treo rất nhiều trong nhà và ông yêu những cây cảnh đẹp. Lúc còn bé, tôi rất tò mò về mọi thứ xung quanh nên thường xuyên hỏi bố. Bố ơi, đây là cái gì? Và bố rất kiên nhẫn ngồi nói với tôi, kể cho tôi những câu chuyện đặc biệt. Hay nhiều lúc thấy có họ hàng đến, tôi cứ thấy lạ là tôi lại hỏi, vậy là bố lại kể về dòng tộc nhà chúng tôi. Nhiều khi bố tự nói cho tôi mặc dù tôi chưa hỏi. Hay tôi đi đến một nơi nào đó, tôi kể lại cho bố và bố cũng kể lại những trải nghiệm của bố khi ở đó. Bố tôi đã bươn trải rất nhiều nơi, tôi rất thương ông ấy. Bố tôi không bao giờ kể về những điều tồi tệ ông đã trải qua nhưng ông lại khéo léo khiến tôi có một lòng trắc ẩn yêu thương vạn vật. Đến tận khi tôi học về văn hóa truyền thống tôi mới hiểu được những điều ông ấy làm. Bởi vậy, giữa tôi và bố có một sự kết nối đặc biệt với nhiều điểm chung là yêu thương vạn vật và luôn cười trong mọi nghịch cảnh. Ồ không đúng lắm, tôi không thấy có nghịch cảnh nào đối với tôi vì thời đại tôi sinh ra đã quá khác.
Còn mẹ của tôi, bà cũng là người rất nhân hậu. Điều này cũng được thừa hưởng và quá trình dạy dỗ của bà ngoại tôi. Nhà ngoại tôi cũng không phải giàu, bà tôi rất đạm bạc. Bà cũng là người tín phật nên hằng tối sau khi kết thúc hết những hoạt động thường ngày, bà thường tụng niệm cùng chuỗi hạt ngọc rồi mới đi ngủ. Bà ngoại tôi làm việc đều cần mẫn và nhẹ nhàng. Một cảm giác rất hài hòa và bình dị. Bạn biết không, mẹ tôi vừa khéo léo vừa thẳng thắn. Bà vốn làm nghề buôn bán bởi vậy nên sẽ có một sự khéo léo nhất định, nhưng khi đối xử với họ hàng bà đều rất thẳng thắn và cố gắng không gây mâu thuẫn. Điều này dạy cho chúng tôi rất nhiều bài học sâu sắc. Những phép tắc cơ bản thì bà biết và dạy lại cho chúng tôi. Cách ăn, cách mặc, cách ở… thế nhưng cách dạy này quả là… nhưng tôi có thể hiểu được điều bà muốn truyền đạt. Tôi đã tra cứu những gia quy cơ bản bạn có thể tham khảo:
1. Không được nói lắp bắp
2. Không được ngồi dạng háng
3. Không được nhìn ngang liếc xéo
4. Không được gù lưng
5. Không được phép gọi trống không tên bậc trưởng bối
6. Không được giựt tay áo
7. Không được kéo ống quần
8. Không được khuấy đĩa thức ăn
9. Không được cắm đũa vào bát
10. Không được mút nướu răng
11. Không được rung đùi
12. Không được nói chuyện mà không gọi danh xưng hoặc tên
13. Không được càu nhàu trước chỗ đông người
14. Không được nói những điều kiêng kỵ
15. Gắp thức ăn không với qua vạch giữa của đĩa
16. Ăn cơm không được cắn đũa
17. Không được để vòi ấm hướng về phía người khác
18. Thức ăn không được gắp đầy bát
19. Trước khi ăn cơm phải lễ phép gọi, chờ bậc trưởng bối ngồi xuống cho phép
20. Khi làm khách, chủ nhân động đũa thì khách mới được động đũa
21. Không được lấy đũa, lấy thìa gõ bát
22. Không được rót nước trái tay cho người khác
23. Ăn cơm không được phát ra tiếng xì xụp
24. Không được ấn lên vai người khác
25. Rót trà không được rót đầy
26. Khi làm khách không nên ngồi lên giường nhà chủ
27. Khi làm khách không được vào phòng không người
28. Đứng không dựa cửa, nói không cao giọng
29. Khi về nhà phải chào hỏi bậc trưởng bối
30. Khi ra ngoài phải thông báo một tiếng
Lúc ấy tôi còn khá bé, lại đi học thường xuyên nên có rất ít những tiếp xúc với gia đình, bố mẹ tôi thì hằng ngày cũng đi làm đến tối mịt mới về bởi vậy mà có thời gian giao lưu là rất hiếm. Bố mẹ tôi làm nông và tôi tự hào về điều đó vì mỗi buổi tối, sau khi đi làm về, tôi thấy được nụ cười của họ sau những giờ làm việc, một nụ cười mà tôi không thể nào quên được.
Bây giờ, tôi đã lớn hơn và tách khỏi gia đình, một tuổi trẻ với những mong ước lớn lao, nhưng cái dư vị của gia viên, vào những dịp trung thu cúng trăng các chị em nhảy nhót vui đùa, những bài thơ bài văn hay tôi đọc cho bố mẹ cùng nghe… tôi thật sự không thể quên được!